Türkiye’nin, Mavi Vatan’daki gücü olan MİLGEM ya da tam adıyla Millî Gemi, Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal bir savaş gemisi programıdır. Türk Deniz Kuvvetleri tarafından yönetilen proje, keşif, gözetleme, erken uyarı, denizaltı karşıtı savaş, yüzeyden yüzeye savaş, yüzeyden havaya savaş ve amfibi operasyonlar dahil olmak üzere bir dizi görevde kullanılabilecek çok amaçlı korvet ve fırkateynler geliştirmeyi hedeflemektedir. Amiral Özden Örnek’in fikir babalığını yaptığı, Amiral Mazlum Savaş Onur’un da mühendislik tarafını millileştirip, sahip çıktığı MİLGEM projesiyle Türkiye dünyaya açılmaya başlamıştır.
1990’ların ortalarında Türk Donanması, tamamen yerli bir korvet tasarlamak, geliştirmek ve inşa etmek için ulusal kaynakları araştırıyordu. İlk olarak 1996 yılında ortaya çıkan yerli harp gemisi fikri 2000 yılında projeye dönüşmüştür. 2004 yılında İstanbul Tersane Komutanlığı, tasarım, mühendislik ve inşaat projelerini yürütmek ve koordine etmek için MİLGEM Proje Ofisi’ni kurmuştur. Bu ofiste görev alan Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı mensubu subay, astsubay, mühendis ve işçiler MİLGEM korvetinin tasarımına başlamıştır.
Geminin özgün ön tasarımı, Tasarı Proje Ofisi çalışanları tarafından Kasım 2004’de tamamlanmıştır. Gerekli altyapı ve bilgi birikimine ulaşıldıktan sonra ilk tip geminin ilk kaynağı 26 Temmuz 2005 tarihinde İstanbul Tersanesi Komutanlığı MİLGEM projesinin ilk gemisi TCG Heybeliada’nın yapım çalışmalarına başlamıştır. 27 Eylül 2008’de Preveze Deniz Muharebesi’nin 470’inci yıldönümü ve Deniz Kuvvetleri Günü’nde projenin ilk gemisi denize indirilmiştir.
MİLGEM’in Vizyonu ve Misyonu
Türkiye, MİLGEM projesini geliştirerek, yerel kaynakları mümkün olduğunca kullanarak bir savaş gemisi inşa etmeyi, ulusal askeri gemi inşa kapasitesini ve becerilerini geliştirmeyi amaçlamıştır. 2014 yılında, Türk savunma teknolojisi ve mühendislik şirketi Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş (STM), Ada sınıfı gemilerin inşası için alt yüklenici olarak seçilmiştir. Aselsan ve Havelsan gibi Türk savunma şirketleri de dahil olmak üzere 50’den fazla yerel tedarikçi, komuta ve kontrol ve elektronik savaş yönetim sistemi için yerel alt bileşenler geliştirmede önemli rol oynamıştır.
Projede ilk kez bir savaş gemisinin yerli olarak geliştirilen savaş yönetim sistemi (GENESİS) entegrasyonu da dahil olmak üzere tüm tasarım, entegrasyon ve analiz aşamaları tamamen milli olarak gerçekleştirilmektedir. Türk Deniz Kuvvetlerince, ADA Sınıfı korvet gibi milli gemi inşa projeleri ile, dağınık halde bulunan yerli/milli bilgi ve tecrübe birikiminin bir araya getirilmesi, çok sayıda yerli sanayi kuruluşları, üniversiteler ve bilimsel kurumlarının da yönlendirilerek Türkiye’de yerli harp gemisi tasarım ve inşa kabiliyetinin yerleştirilmesi ve geliştirilmesi hedeflenmektedir.
MİLGEM Projesi Gemileri (Heybeliada, Büyükada, Burgazada ve Kınalıada)
- Proje’nin ilk gemisi olan TCG Heybeliada (F-511) 2011’de hizmete girmiştir. 2014 yılı içerisinde icra edilen Barbaros Türk Deniz Görev Grubu aktivasyonu kapsamında tüm Afrika kıtasını çepeçevre dolaşarak 17.000 deniz mili mesafe kat etmiş 12’si donanma tarihinde ilk olmak üzere 16 ülkede 17 liman ziyareti icra etmiştir. Güney Afrika açıklarında Okyanus şartlarında kapsamlı atış eğitimlerinde bulunmuştur. Aden körfezi ve Somali sularında deniz haydutluğu ile mücadele görevlerine katılmıştır.
- İkinci korvet olan TCG Büyükada (F-512) ise 2013’te donanmaya teslim edilmiştir. 2015 içerisinde Pakistan’a kadar uzanan coğrafyada 84 günde 10.500 deniz mili mesafe kat ederek 9 ülke 13 liman ziyaret etmiş ve Aden körfezinde Okyanus Kalkanı Harekatına katılmıştır. İç karışıklık yaşayan Yemen’den 55 vatandaşımızı başarılı bir operasyonla tahliye etmiştir.
- Üçüncü gemi TCG Burgazada (F513) 2016’da denize indirilmiştir. “Mavi Vatan 2019 Tatbikatı” ile ilk büyük görevini icra etmiştir.
- Dördüncü gemi ise TCG Kınalıada (F-514) 2017’de denize indirilmiştir. 2019’da TDK’ne teslim edilmiştir. Kınalıada korvetinde bu zamana kadar yurt dışından tedarik edilen (ABD yapımı Harpoon) deniz füzesinin yanında, ROKETSAN tarafından millî imkânlarla geliştirilen Atmaca füzesi ve Ağ Destekli Savaş Yönetim Sistemi “Advent” de ilk kez Kınalıada gemisinde kullanılıyor. Böylece bir sistem daha yerlileştirildi ve geminin yerlilik oranı artırıldı.
Deniz Kuvvetleri’nin Geleceği
Donanmasını yerli ve milli imkanlarla güçlendiren Türkiye, son dönemde envantere kazandırılan platformlara yenilerini eklemeye hazırlanıyor. Türk savunma sanayisi, “Savunma Sanayiinde Tam Bağımsız Türkiye” hedefiyle çalışmalarını sürdürüyor. “Mavi Vatan”ın da bunun bir parçası olduğu gerçeğiyle, deniz gücünü artırmak için faaliyetler tüm hızıyla devam ediyor.
İlk milli savaş gemisi MİLGEM Projesi kapsamında % 100 yerli tasarım olarak geliştirilip üretilen TCG Heybeliada, TCG Büyükada, TCG Burgazada ve TCG Kınalıada; amfibi harekat, araç ve personel nakli, ateş desteği ve doğal afetlerde yardım ile acil destek hizmetleri sağlayan TCG Bayraktar ve TCG Sancaktar, denizlerdeki doğal kaynakları yerli olarak arayan Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi bu dönemde öne çıkan deniz platformları oldu.
Türkiye, deniz sistemleri alanında, milli güce dayalı etkin ve caydırıcı deniz kuvvetleri için taarruzi ve silahlı insansız hava araçlarının yanı sıra insansız ve otonom deniz araçlarının da kullanılmasını, kara-hava-deniz unsurlarının müşterek görev icra edebilmesini, denizaltı platformlarından uçak gemilerine kadar çeşitli muharip deniz platformlarının ileri teknolojiye sahip yerli ve milli silah ve sensör sitemleriyle birlikte geliştirilmesini ve bunların ihracatını hedefliyor.
Denizcilik sektörünün kabiliyetleri ülke sınırlarını aşarak, dünyanın birçok ülkesine ulaşmıştır. Özel sektörün askeri gemi inşa alanında başarıyla ortaya koyduğu projeler sonucunda birçok ülkeye deniz platformları ihraç edildi. Türk savunma sanayisi çok daha büyük projeler üzerinde çalışmalarını sürdürüyor.
Bu kapsamda inşa, tasarım ve modernizasyonu yerli ve milli imkanlarla devam eden bir tabur büyüklüğündeki kuvveti ana üs desteği gerektirmeksizin, kendi lojistik desteğiyle kriz bölgesine intikal ettirebilecek Çok Maksatlı Amfibi Hücum Gemisi Anadolu, ADA sınıfı korvetlerin devamı niteliğindeki İ-sınıfı fırkateynlerin ilki olan MİLGEM Projesi’nin 5’inci gemisi, Denizde İkmal Muharebe Destek Gemisi DİMDEG, Test ve Eğitim Gemisi Ufuk, yeni tip denizaltılar gibi platformlar ve modernizasyon projeleriyle Türkiye, denizlerde çok daha güçlü ve caydırıcı olacaktır.
Şu ana kadar tamamlanan denizcilik projelerinin ekonomik büyüklüğü 3 milyar dolara ulaştı. Mevcutta devam eden, orta ve uzun vadede gerçekleştirilmesi planlanan projelerle bu rakam 12 milyar doları bulacaktır.
Türkiye- Pakistan Savunma Sanayiinde İş Birliği (Donanma)
Pakistan’ın ihtiyaçlarına yönelik olarak farklı askeri deniz projelerinde de doğrudan yer alan Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş (STM), Ocak 2013 tarihinde imzaladığı ve Ekim 2018’de teslim ettiği “Pakistan Deniz İkmal Gemisi (PNS MOAWIN)” ile Haziran 2016 tarihinde imzaladığı ve hala başarılı bir şekilde devam etmekte olan “Pakistan Agosta 90 B Denizaltı Modernizasyonu” ile Pakistan donanmasının ihtiyaçlarına cevap vermekte ve askeri denizcilik alanında Türkiye’nin global markası olma yolunda emin adımlarla ilerlemektedir.
29 Eylül 2019 tarihinde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katıldığı TCG Kınalıada’nın hizmete girme töreninde aynı zamanda Pakistan Donanması için ilk MİLGEM gemisinin çelik kesme töreni de yapıldı. Pakistan Donanması MİLGEM Programı kapsamında “1. Gemi Omurganın Kızağa Konulması Töreni”, İstanbul Tersanesi Komutanlığı’nda icra edilmişti. Program kapsamında üretilecek üçüncü geminin “Sac Kesim Töreni” ise 9 Haziran 2020 tarihinde Pakistan’ın Karaçi Tersanesi’nde icra edildi.
Ülkemizin en büyük savunma ihracatı olma özelliği taşıyan Türkiye’nin gururu MİLGEM Korvetleri’nin Pakistan’a ihracatı kapsamında yurt içinde kritik bir iş birliği anlaşması imzalandı. STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş. ile ASFAT arasında 16 Haziran 2020 tarihinde Ana Tahrik Sistemi tedariki ve entegrasyonuna yönelik mühendislik çözümleri konusunda anlaşma imzalandı. Gemilerin en önemli platform sistemlerini oluşturan ana tahrik sistemleri, gemilerin hareketini sağlamaktadır ve Pakistan Donanması günümüz teknolojik yenilikleri ile gücüne güç katacaktır.
Ana yükleniciliğini MSB’na bağlı ASFAT’ın yaptığı Pakistan’a ihraç edilen 4 adet MİLGEM Korvet Gemi Projesi planlandığı şekilde devam ediyor. Yerli savunma sanayinin tek kalemde gerçekleştirdiği en büyük ihracat atılımı olan proje kapsamında MİLGEM korvetlerinin üçüncüsü için Pakistan Karaçi Tersanesi’nde kızağa konma töreni 26 Ekim 2020’de düzenlendi.
ASFAT ve Meteksan Savunma arasında, Pakistan MİLGEM Projesi kapsamında Karinaya Monteli Sonar Sistemi Sözleşmesi 2019’da imzalandı. MİLGEM projesi kapsamında milli olarak geliştirilen ve inşa edilen ADA sınıfı korvetlerimizin sonarı olarak dünya denizlerinde başarıyla görev yapan YAKAMOS Karinaya Monteli Sonar Sistemi, Pakistan MİLGEM Projesi kapsamında inşa edilecek 4 adet korvetin de sonar sistemi olarak seçildi. Denizaltı Savunma Harbi (DSH) Korveti olan MİLGEM gemisinin de en önemli sensörlerinden biri olarak yer almaktadır. Bu sözleşme ile Türkiye, DSH sonarı ihraç edebilen sayılı ülkeler arasında yerini almıştır.
2018’’de Pakistan Deniz Kuvvetleri yetkilileri anlaşma kapsamında, Türk firmasının Pakistan Donanması için dört MİLGEM ADA Sınıfı Korvet üretilecek ve anlaşma kapsamında Pakistan, dört adet gemi tedarik edecek. Gemilerden ikisi İstanbul Tersane Komutanlığı’nda, ikisi de Pakistan, Karaçi’de inşa edilecek. İlk etapta İstanbul ve Karaçi’de inşa edilecek birer korvet 2023’te Pakistan Deniz Kuvvetleri envanterine katılacak.
Diğer 2 gemi ise 2024’te envantere girecektir. Anlaşma Türkiye’nin en büyük savunma ihracatı olarak nitelendirdi. Pakistan Donanması korvetlerinin tahrik sistemine sahip olacağı ve böylece deniz dayanıklılığını artıracaktır.
Sonuç Olarak;
Türk Deniz Kuvvetleri, Türkiye Cumhuriyeti devletinin güvenliğinin sadece karasularımız içinde sağlanamayacağı bilinciyle başta Karadeniz, Ege ve Akdeniz olmak üzere dünya denizlerinde varlık göstertmektedir.
Türkiye ilk defa MİLGEM projesiyle korvet tipi bir askeri geminin tasarımını milli olarak gerçekleştirmeyi başardı. Böylece gemi tasarımı, inşası ile sistem entegrasyonunda dışa bağımlılık azaltıldı. Askeri tersaneler ve özel sektör harp gemisi inşasında bilgi birikimine, tecrübeye, altyapıya ve donanıma sahip oldu. Deniz gücümüzün endüstriyel tarafında müthiş bir moral kaynağı olurken, Türkiye için de önemli bir ihracat kalemi haline geldi. Türkiye bugün dünyada bir savaş gemisini milli imkanlarıyla tasarlayan, inşa eden ve idamesini gerçekleştirebilen 10 ülkelerden biri olmuştur.
Türkiye önemli bir deniz platform aracı ihracatı yaparak maddi ve manevi değerlerle uzun yıllar bu proje sebebiyle iş birliğine devam edecektir. Artık Türkiye, bu tarz projelerde “Ben de varım” diyebilecek, dost ülkelerle iş birliği imkanlarına daha geliştirme şansı elde edecektir. Yurt içinde Türk Donanması’nın ihtiyaçları için geliştirilen MİLGEM Projesi’nde de kritik görevler üstlenerek mühendislik tecrübesi ile Türk endüstrisinin azami katılımının sağlanmasıyla yerlileştirme konusunda önemli katkılar sunmuştur.
Türkiye ve Pakistan arasındaki ekonomik ilişkiler her alanda ilerlemektedir. Son olarak Pakistan’la yapılan 4 adet MİLGEM korvetinin inşası anlaşması, ikili ilişkilerin stratejik iş birliğine taşınması yanında, ülkenin savunma sanayisi de Türkiye’nin desteği ile güçlenecektir. Türkiye’nin denizlerdeki gücüne güç katan Milli Gemi Projesi, Pakistan’a yapılacak ihracatla bu kez ülke ekonomisine katkıda bulunacaktır. Türkiye’nin sahip olduğu milli yeteneğin “dost ve kardeş ülke” Pakistan’a ihracatı, ülke sanayisi ve mühendislik kabiliyetinin geldiği aşamayı göstermesi açısından önem taşıyor.
Pakistan’ın dizayn ve üretim yeteneği kazanmasının ileride Pakistan-Türkiye iş birliğiyle ortaklaşa bir Türk orijinli geminin, Pakistan’da üretilerek başka ülkelere satış imkanını da doğuracaktır. Dünyanın siyasi, askeri ve ekonomik merkezi Asya-Pasifik’e doğru kaymaktadır. Pakistan, bu noktada önemli bir yere sahip Pakistan’ın 4 adet MİLGEM korvetine sahip olması, bölgede dengeleri değiştirecek ve Pakistan’ı oyun kurucu pozisyonuna getirecek.
Pakistan’ın bu konuma gelmesi çok önemlidir. Türkiye yerli sanayi firmaları dünyada eşi benzeri olmayan gemileri bile rekabetçi maliyetlerle gerçekleştirecek imkan ve kabiliyete ulaşmış durumdadır. Şunu unutmamak gerekir ki ‘Denizlere hakim olan cihana hakim olur.’ Kaptan-ı Derya Barbaros Hayreddin Paşa’nın bu sözü, esası itibariyle güçlü bir deniz savunma sanayisinin önemini ortaya koyan bir sözdür.
Yararlanılan Kaynaklar
- http://www.millisavunma.com/milgem-tanitim/
- https://www.ssb.gov.tr/WebSite/contentlist.aspx?PageID=371&LangID=1
- https://www.defenceturk.net/ada-sinifi-korvet
- https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiye-donanmasini-yerli-ve-milli-imkanlarla-guclendiriyor/1986974
- https://www.savunmasanayiidergilik.com/tr/HaberDergilik/Milgem-ihracati-Turkiye-yi-degistirecek
