Polonya asıllı Türkolog ve Tarihçi Karolina Wanda Olszowska, tarihsel olarak Türkiye-Polonya ilişkilerine dair Doğu Akdeniz Politik’e değerlendirmelerde bulundu. Karolina Wanda Olszowska, Türkiye’nin AB üyelik sürecini, NATO içindeki varlığını ve Türkiye’nin jeopolitik konumu üzerine konuştu.
Ukrayna-Rusya gerilimine dikkat çeken Olszowska, “Montrö Antlaşması’ndan bu yana Türkiye, Karadeniz’de güvenliğin koruyucusu olmuştur“ ifadesinde bulundu.
Olszowska ile Türkiye-Polonya ilişkileri ve bölgesel askeri ve diplomatik gelişmeler üzerine yaptığımız röportaj aşağıda sunulmuştur;
Türkiye ve Polonya, 606 yıllık diplomatik ilişki sürecini geride bıraktı. Türkiye-Polonya ilişkilerinin geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz? Ekonomik, politik ve ticari açılardan neredeyiz?
Bu yıl Türkiye-Polonya ilişkilerinin kuruluşunun 607. yıl dönümünü kutlayacağız. Öncelikle bu ilişkilerin niteliğini vurgulamalıyız; Çoğunlukla savaşları ve anlaşmazlıkları hatırladığımız bir dünyada yaşıyoruz. Burada tamamen farklı bir özgüllüğümüz var. Elbette savaşlar oldu ama Polonya’da, Osmanlı İmparatorluğu tarafından Polonya’nın bölünmesinin tanınmaması ve “Lehistan’dan bir elçi beklemek” hatırası hala yaşıyor. Burada bu bir sır olmasa da ortak düşmanımız Rusya ile ilgiliydi, ama yine de çok güzel bir jest.
Daha yakın zamanlara geçelim. Polonya ve Türkiye, NATO’ya üyedir. Birkaç gün önce, Polonya Ordusuna bağlı askerler, NATO’nun güneydoğu kanadının güvenliğini güçlendirme amaçlı NATO misyonunun bir parçası olarak görevlerini yerine getirmek üzere Türkiye’ye uçtu. Bu, üye devletler arasında eylem halindeki dayanışmayı gösterir ve askeri ilişkileri geliştirmek için bir fırsattır.
Türkiye, Polonya’nın önemli bir ekonomik ortağıdır. Ticaret değişiminin yüksek dinamikleri geleceğe işaret ediyor ve kalıcı ilişkiler için umut veriyor. Türkiye pazarı, enerji ve madencilik ile makine ve mobilya endüstrilerinde aktif olan Polonyalı girişimciler tarafından iyi bilinmektedir. Polonya’nın inşaat ve tekstil sektörlerinde çok sayıda Türk şirketi var. Türkiye, Polonya’ya en büyük 16. mal tedarikçisi ve Polonya mallarının 20. alıcısıdır. Türkiye, Polonya mallarının AB dışındaki en büyük dördüncü alıcısıdır; Ortadoğu ve Asya ortakları söz konusu olduğu sürece aslında en büyüğüdür. Türkiye ile ticaret her yıl çift haneli yüzde birkaç oranında büyüyor.
Erasmus öğrenci değişimleri için Türklerin en çok tercih ettiği destinasyonun Polonya olduğunu belirtmekte fayda var. Türklerin Polonya’da kendilerini iyi hissettiğinin ve üniversitelerimizin kalitesini takdir ettiğinin bir kanıtıdır. Elbette, birçok gezi ve tartışma şu anda salgın nedeniyle durduruldu, ancak umarım Polonya bu sıralamada sona erer ermez onurlu birinciliği kazanmaya devam eder. Bütün örneklerin gösterdiği gibi, Polonya ve Türkiye, uçakların asırında işbirliği yapıyor. Bu işbirliği sürekli geliştirilmektedir. Bu gelecek için iyiye işarettir.
AB-Türkiye ilişkilerini nasıl değerlendiriyorsunuz? Polonya’nın Türkiye’nin AB’ye üyelik sürecine yaklaşımı nedir?
Bu karmaşık bir sorudur. Siyasi ilişkilerle ilgili ilk soruya atıfta bulunarak cevap vereyim. 2012’den beri Polonya, Polonya-Romanya-Türkiye güvenlik deneme günlüğünün bir parçası olarak Türkiye ile işbirliği yapmaktadır. Bir hafta önce Bükreş’te Polonya, Romanya ve Türkiye dışişleri bakanları toplantısı yapıldı.
Elbette, görüşmelerin çoğu NATO’nun doğu kanadına yönelik tehditlerle ilgiliydi, ancak bakanlar ikili görüşmelerde Türkiye-AB ilişkilerini de ele aldı. Varşova, tam AB üyeliği elde etme çabalarında Ankara’yı destekliyor. En önemlisi, Polonya AB genişlemesinin bir destekçisi, Türkiye’yi kabul etmede herhangi bir engel görmüyor ve bu konudaki emellerini her zaman desteklemiştir.
Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ilişkiler çok karmaşık ve Polonya bunu anlayacak. Çeşitli AB ülkelerinin kendi çıkarları ve etki alanları vardır. AB kurumlarının başkanları Ursula von der Leyen ve Charles Michel’in, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile birlikte görüşmelere dönme ve ilişkileri geliştirme şansı olduğuna inanıyorum. Bu zor bir görev olacak, ancak Avrupa, Orta Doğu ve Avrupa’da barış inşası ve istikrar için vazgeçilmez bir görev olacak.
Polonya, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerine nasıl bakıyor? Yunanistan’ın Doğu Akdeniz’deki maksimalist taleplerine karşı Polonya’nın tutumu nedir?
Polonyalılar için, Akdeniz meselesi ve Yunanistan ile Türkiye arasındaki çatışma en çok NATO üyeleri arasındaki anlaşmazlıklar bağlamında önemlidir. Her iki tarafın da bir an önce bir anlaşmaya varmasını istiyoruz ve görüşmelere oturdukları için çok mutluyuz. Şu anda Doğu Avrupa’da Rus tehdidi artıyor ve bu nedenle ittifakın birliği çok önemli. Bu çatışmanın Türkiye için öneminin farkındayım, ancak Polonya kamuoyunun bakış açısı farklı. Ukrayna ve Belarus sınırları yakınlarında Rus birliklerinin yoğunlaşmasını endişeyle gözlemliyoruz. Bu mesele bizim evimize çok yaklaşıyor ve bu nedenle onu Doğu Akdeniz’den daha fazla düşündük.
Bir Türkolog ve Tarihçi olarak Türkiye’nin jeopolitiği ve jeostratejisi hakkında ne düşünüyorsunuz?
Türkiye stratejik konumu nedeniyle önemli bir ülkedir. Sıralamalardan birinde Türkiye jeostratejik açıdan önemli ülkeler arasında ilk 15’e bile girmeyi başardı. Türkiye, 2. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş sırasında jeopolitik konumunu anladı. Ancak, yeni silahlar da dahil olmak üzere birçok faktörün değiştiği göz ardı edilemez. Bu nedenle pek çok şey yeniden tanımlandı ama Türkiye’nin Doğu ile Batı arasındaki geçit olduğu da göz ardı edilemez. Akdeniz ve Karadeniz havzalarında önemli bir rol oynuyor ve aynı zamanda Orta Doğu ve Transkafkasya’nın önemli oyuncularından biridir.
Ukrayna krizi ışığında ve NATO’nun tepkisi bağlamında Türk-Rus ilişkilerini nasıl değerlendiriyorsunuz? Türkiye’nin bu konudaki tutumu NATO ve AB için ne anlama geliyor?
Türkiye-Rusya ilişkileri konusu özellikle benim araştırmalarıma yakın. Uzun süredir onları takip ediyorum ve Moskova’da Türkiye’nin ABD ve AB ile çatışmalara karşı bir denge arayışında olduğunu anlıyorum. Ancak dünyanın farklı bölgelerindeki çatışan çıkarların kaçının Moskova ve Ankara’yı birbirinden ayırdığı göz ardı edilemez. Polonya için Türkiye önemli bir NATO üyesidir. Aynı kanadı birlikte koruyoruz, bu nedenle Türkiye’nin Ukrayna’ya karşı tutumu bizim için kritikti. NATO’nun faaliyetlerine devam ettiğinin ve tarafımızın kendini güvende hissedebileceğinin canlı bir kanıtıydı. Montrö Antlaşması’ndan bu yana Türkiye, Karadeniz bölgesinde güvenliğin koruyucusu olmuştur ve şimdi de Karadeniz ülkelerinin ortak yararının onun için çok önemli olduğunu göstermiştir.
Tanık olduğumuz duruma rağmen başka bir adım atılmasına gerek kalmayacağını ve çatışmanın artmayacağını umalım. Bununla birlikte, en kötü senaryoları göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’nin müttefik olarak vizyonu çok güven verici.
Türkiye-Polonya ilişkilerini karşılıklı olarak geliştirmek için ne yapılabilir? Çok boyutlu daha iyi bir işbirliğine sahip olmak için ‘Polonya’nın beklentileri’ ve ‘Türkiye’nin beklentileri’ nasıl adlandırılabilir?
Birbirimizi tanımalı ve mümkün olan her alanda işbirliği kurmalıyız. İyi gelişen ticari ve askeri işbirliğinden ve iyi siyasi ilişkilerden çok memnunum. Daha yakın kültürel ve bilimsel işbirliği, Polonya ve Türk toplumları için de önemli olacaktır. Elbette Türkiye’de Polonya filmleri, Polonya’da da Türk filmleri izleyebilirsiniz. Büyükelçilikler ve konsolosluklar sergiler, konserler ve benzeri diğer etkinliklerle ilgilenir. Birçoğu salgın tarafından engellendi, ancak umarım yeniden iki katına çıkacaklar.
Polonya ve Türkiye, Polonya’nın sözde Ermeni soykırımını tanıması gibi sorunların üstesinden nasıl gelebilir? Bu sorunlar Polonya siyasetinde ne kadar yer kaplar ve bu sorunların Polonya toplumundaki yansımaları nelerdir?
Öncelikle şunu belirtmek isterim ki Polonya’daki Ermeni azınlığın baskısına rağmen hiçbir devlet temsilcisi yıldönümünü anmadı. Polonya’da bizler, birçok tarihi olayın karmaşıklığını çok iyi anlıyoruz. Elbette, her insanın ölümü bir trajedidir ve tüm kurbanlar hatırlanmalı ama en önemlisi analiz edilmeli ve tarihe bakılmalıdır. Bence burada karşılıklı ilişkiler için en iyi çözüm eğitim ve bakış açınızı ortaya koymaktır. Deneyimlerin birleştirici hafızasını geliştirmeye değer. Zor sorunların üstesinden nasıl geliriz? Cevap basit: hem eğitim hem de iletişim bu durumun karmaşıklığını anlamamıza yardımcı olacaktır.
English Version of the Interview
Turkey and Poland have just left the process of 606 years of diplomatic relations behind. What do you think of the future Turkey-Poland relationship? Where are we at onin economic, political, and commercial aspects?
This year we will celebrate the 607th anniversary of establishing Turkish-Polish relations. We must, first of all, emphasize the quality of these relations; we live in a world where we remember mostly wars and disputes. Here, we have an entirely different specificity. Of course, there were wars, but in Poland, the memory of the non-recognition by the Ottoman Empire of the partition of Poland and the “waiting for an envoy from Lechistan” is still alive. Here Even though this is none of a secret that it was related to our common enemy –Russia– , but it was,is nevertheless, a very nice gesture.
Let us move on to more recent times. Poland and Turkey are both members of the North Atlantic Treaty Organization. A few days ago, soldiers of the Polish Military Contingent flew to Turkey to perform their tasks as part of the NATO mission to strengthen the security of the South-Eastern flank. It demonstrates the solidarity in action theamong the member states and is an opportunity to enhance military relations. Turkey is an important economic partner of Poland. The high dynamics of trade exchange bodes well for the future and gives hope for lasting relations. The Turkish market is well known to Polish entrepreneurs who are active in energy and mining, as well as and machinery and furniture industries.
There are numerous Turkish companies present in Poland’s construction and textile sectors. Turkey is the 16th biggest suppliers of goods to Poland and 20th recipient of Polish goods. Turkey is the fourth biggest non-EU recipient of Polish goods; it is actually the biggest one as long as the Middle East and Asia partners are concerned. The trade with Turkey is growing at a double-digit rate of several percent annually.
It is worth noting that Poland is the most frequently chosen destination by Turks for Erasmus student exchanges. It is testimonial to the fact that Turks feel good in Poland and appreciate the quality of our universities. Of course, many trips and debates have been halted now by the pandemic, but I do hope that Poland will continue to win the honorable first place in this ranking as soon as it ends. As all the examples show, Poland and Turkey cooperate in century of planes. This cooperation is being constantly developed. This bodes well for the future.
How do you evaluate the relationship between EU-Turkey? What is Poland’s approach to the process of membership of Turkey to the EU?
This is a complicated question. Let me answer it by referring to the first question about political relations. Since 2012, Poland has been cooperating with Turkey as part of the Polish-Romanian-Turkish security trialogue. A week ago, a meeting of the ministers of foreign affairs of Poland, Romania and Turkey was held in Bucharest.
Of course, most of the talks regarded the threats to the NATO’s eastern flank, but the ministers also discussed Turkish-EU relations during the bilateral talks. Warsaw supports Ankara in its efforts to obtain full EU membership. Importantly, Poland is a supporter of EU enlargement does not see any obstacles in admitting Turkey to it and has always supported its ambitions in this regard.
The relations between Turkey and the European Union are very complicated, and Poland will realize it. Various EU countries have their interests and spheres of influence. I believe that the heads of EU institutions Ursula von der Leyen and Charles Michel, together with president Recep Tayyip Erdoğan, are a chance to return to talks and improve the relations. It will be a daunting task, but indispensable one at that for peacebuilding and stability in Europe and the Middle East and Europe.
Poland, looking at how Turkey’s activities in the Eastern Mediterranean? What is Poland’s attitude towards Greece’s maximalist demands in the Eastern Mediterranean?
For Poles, the issue of the Mediterranean Sea and the conflict between Greece and Turkey is most relevant in the context of rifts between NATO members. We want both parties to reach an agreement quickly, and we are delighted that they have sat down to talks. At present, Russian threat is growing in the eastern Europe, which is why the unity of the alliance is fundamental. I am aware of the importance of this conflict for Turkey, but the perspective of Poland’s public opinion is different. We observe with concern the concentration of Russian troops near the Ukrainian and Belarusian borders. This matter hits much closer to home and therefore we give it more thought than the Mediterranean.
As a turkologist and historian, do you have a comment on Turkey’s geopolitics and geostrategy?
Turkey is an important country due to its strategic location. In one of the rankings, Turkey even made it to the top 15 of geostrategically essential countries. Turkey appreciated its geopolitical location during World War II and the Cold War. However, it cannot be ignored that many factors changed, including new weaponry. For this reason, many things were redefined, but it cannot be overlooked that Turkey is the gateway between the East and the West it. Plays an essential role in the Mediterranean and the Black Sea basins; it is also one of the crucial players in the Middle East and Transcaucasia.
How do you evaluate the bittersweet Turkish-Russian relationship in the light of the Ukrainian crisis and in the context of NATO’s response? What does the Turkish stance on the issue mean for NATO and the EU?
The issue of Turkish-Russian relations is particularly close to my research. I have been following them for a long time, and I understand that in Moscow, Turkey is looking for a counterbalance to the conflicts with the US and the EU. However, it cannot be overlooked how many conflicting interests in different regions of the world separate Moscow and Ankara. For Poland, Turkey is an important NATO member. We protect the same flank together, so the Turkish attitude towards Ukraine was critical to us. It was living proof that NATO continued to operate and that our side could feel secure. Since the Montreux Treaty, Turkey has been the guardian of security in the Black Sea region and has now also shown that the common good of the Black Sea countries is essential to her.
Let us hope that no further steps will be needed despite the situation we are witnessing, and that the conflict will not escalate. However, when considering the worst-case scenarios, Turkey’s vision as an ally is very reassuring.
What can be done to mutually improve Turkish- Polish relations? What can be referred to as ‘Polish expectations’ and ‘Turkish expectations’ to have better multi-dimensional cooperation?
We have to get to know each other and establish cooperation in all possible areas. I am delighted with the well-developing trade and military cooperation as well as good political relations. Closer cultural and scientific collaboration would also be important for Polish and Turkish societies. Of course, you can watch Polish films in Turkey and Turkish films in Poland. Embassies and consulates take care of exhibitions, concerts, and other such events. Many of them have been blocked by the pandemic, but I hope they will come back with redoubled strength.
How can Poland and Turkey overcome issues such as Poland’s recognition of the so-called Armenian genocide? To what extend these issues occupy space in Polish politics and what are the reflections of these issues in Polish society?
First of all, I would like to point out that despite the pressure of the Armenian minority in Poland, none of the state representatives commemorated the anniversary. We in Poland understand all too well the complexity of many historical events. Of course, the death of every human being is a tragedy and all victims must be remembered, but most of all, one should try and look. I think the best solution for mutual relations here is education and presenting your point of view. It is worth cultivating the memory of unifying experiences. How do we overcome difficult issues?The answer is simple: both education and communication shall help us understand the complexity of this situation.
