Doğu Akdeniz’deki doğal gaz sondaj çalışmaları nedeniyle gerginliğin tırmandığı bir dönemde Avrupa Birliği (AB) üyesi Yunanistan ve İtalya, 12 Haziran’da Adriyatik Denizi ile Akdeniz arasındaki İyon Denizi’nde Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) sınırlandırma anlaşması imzaladı.
Söz konusu anlaşma, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de savunduğu kıta sahanlığı ve MEB sınırlarını içeriyor. Ankara ile Serrac’ın belirlediği MEB’in batıda Girit adasına teğet geçmesine tepkili Atina yönetimi söz konusu bölgenin kendi MEB’ine dahil olduğunu iddia ediyordu.
Yunanistan Dışişleri Bakanı Dendias, iki ülke arasında varılan anlaşmanın, aslında Yunanistan ile İtalya arasında kıta sahanlığı ile ilgili 1977’de imzalanan anlaşmanın devamı olduğunu belirterek, yeni anlaşmayla MEB alanlarındaki adaların haklarının belirlendiğini söyledi.
Dendias, “Anlaşma, BM’nin deniz hukuku ile ilgili sözleşmesi tümüyle temel oluşturuyor. Deniz bölgelerinin belirlenmesi geçerli anlaşmalarla başarılır, Türkiye-Saraj anlaşması gibi dayanağı olmayan anlaşmalarla ve tek yanlı sunulan koordinatlarla değil.” dedi.
Yunanistan ve İtalya, Doğu Akdeniz’den Yunanistan, İtalya ve Güneydoğu Avrupa ülkelerine yılda 10 milyar metreküp doğal gaz taşıması öngörülen EastMed boru hattı projesinde de ortak konumundalar.
Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) Nedir ?
Birlesmis Milletler Deniz Hukuku Sözlesmesinin verdiği tanıma göre Münhasır Ekonomik Bölge, karasuların ölçülmeye başlandığı esas hat itibariyle 200 deniz milinin ötesine uzanmayan ve kıyı devletine, deniz yatağı üzerindeki sularda, deniz yataklarında ve bunların toprak altındaki alanlarında birtakım hak ve yetkiler tanıyan deniz alanına denilmektedir.
İtalya ile Yunanistan arasındaki anlaşmanın 3 temelde gelişmesi öngörülüyor;
-
İlk aşamada iki ülke arasında MEB anlaşması imzalanacak.
-
Daha sonra taraflar arasında İtalyan balıkçıların Yunan kara sularındaki faaliyetlerinin devam etmesini güvence altına alacak ek bir sözleşme imzalanacak.
-
Ardında da Yunanistan’ın İyon Denizi’nde kara sularını 12 mile çıkarması durumunda İtalyan balıkçıların endişelerini karşılayacak bir tasarı Atina ve Roma tarafından ortaklaşa hazırlanarak Avrupa Konseyine sunulacak.
Yunanistan uzmanı İtalyan gazeteci Francesco De Palo, Yunanistan ve İtalya’nın imzaladığı anlaşmanın amacını, “Her şeyden önce bu anlaşma, İtalya’yı enerji konusunda bir aktör olarak sunmayı amaçlıyor. Zira Roma, Eastmed Boru Hattı projesinde aktif bir pozisyon aldı, ancak ön planda değildi. ‘Ekibin’ ana kısmı Yunanistan, Kıbrıs, İsrail ve Mısır’dan oluşuyor. Aslında bunlar, Türkiye karşıtı bir motivasyonla hareket ediyor. Başlangıçta bu anlaşma, İtalya’daki başarısızlığı ortadan kaldırmayı amaçladı. Salento ve İyon Denizi’nin Yunanistan kıyısı arasındaki sınırda, Yunanistan’ın düne kadar hak iddia ettiği bir yeraltı kaynağı bulunduğunu anımsatmak isterim.
Ancak haritaya bakıldığında, herhangi bir kişi bu kaynağın tam olarak iki ülke arasında bulunduğunu ve bu nedenle müşterek olarak işletilmesi gerektiğini anlar. Türkiye’yi ele alacak olursak, burada herhangi birine karşı veya herhangi bir kişiyle birlikte koalisyon kurulması amaçlanmıyor. İtalya, enerji açısından maalesef çok ileri görüşlü değil, iki yıldır zekice temaslar kuran, müzakereler yürüten ve siyasi ittifaklar oluşturan Yunanistan, İtalya’nın uzak ara önüne geçti. Zor olan bir anlaşmayı imzalamak değil, onu hayata geçirmektir.” diye anlattı.
Türkiye Nasıl Tepki Verdi ?
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Yunanistan ile İtalya arasındaki MEB anlaşması ile ilgili konuştu:
“Örneğin, kendi ana karasına uzak, ama başka bir ülkenin, Yunanistan’ın bazı adalarında olduğu gibi, bizim sınırımıza yakın olan adaların tam etkinliği olamaz. Yani ana kara gibi muamele edilemez. Biz bunu Libya ile deniz yetki alanlarımızı belirlerken, anlaşmayı imzalarken kıta sahanlığımızın batı sınırlarını da belirledik. O batı sınırlarını belirlerken de buna riayet ettik. Bu anlaşma, içeriği bakımından bizi doğrudan ilgilendirmese bile, uluslararası hukuk bakımından ve bizim tezlerimizin de haklılığını gösterme bakımından son derece faydalı bir anlaşma oldu.” diye konuştu.
Çavuşoğlu, Yunanistan’ın imzaladığı bu anlaşmayla, Türkiye’nin Libya ile imzaladığı anlaşmanın uluslararası hukuka uygun olduğunu tescillediğinin, uluslararası hukuk ve uygulamalar bakımından Türkiye’nin tezine yaklaştığının, ancak bunun Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki anlaşmalarıyla bir ilgisi olmadığının altını çizdi.
Emekli Tümamiral Doç. Dr. Cihat Yaycı, Yunanistan ve İtalya’nın Münhasır Ekonomik Bölge anlaşması imzalanmasıyla ilgili,
“Bu anlaşma ile Yunanistan adaların ana kara kadar hakkı olmadığını kabul etmiş oldu. Yunanistan sürekli adaların ana karalar gibi eşit deniz yetki alanı olduğunun kabul edilmesini istiyor, fakat ne Arnavutluk’u ne de bu hafta yapılan anlaşmada İtalya’yı bu konuda ikna edemedi. Oysa aynı tezleri kullanarak Türkiye’ye karşı Ege’de ve Doğu Akdeniz’de hak iddiasında bulunuyor. Meis Adası’nı haritada görmek bile mümkün değilken ‘Kıta sahanlığı var’ diyerek koskoca Anadolu’nun kıyılarını yok sayarak Doğu Akdeniz’e sahip olmak istiyor. Bu cesaretinin arkasında biraz da Yunan diplomatların agresif aktifliği yatıyor.” dedi.
Yararlanılan Kaynaklar
-
https://www.star.com.tr/politika/bakan-cavusoglu-ayasofya-kesinlikle-uluslararasi-bir-konu-degildir-haber-1547785/
-
https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-italya-meb-anlasmasi-imzaladi/1870790
-
https://tr.sputniknews.com/columnists/202006101042227117-yunanistan-ve-italyanin-imzaladigi-meb-anlasmasi-ne-anlama-geliyor/