Adalar Denizi’nde, Türkiye ve Yunanistan arasındaki bir diğer uyuşmazlık konusu karasuları meselesidir. Yunanistan, tek taraflı olarak hukuksuzca karasularını 6 milden 12 mile çıkarma gayreti içerisindedir. Yunanistan, dönem dönem bu konuda Türkiye’nin nabzını yoklayarak, gerilime sebep olmaktadır.
Yunanistan, 1936’da Adalar Denizi’ndeki karasularını 6 mile çıkararak ve 1952’den itibaren gayri askeri statüsü bulunan adaları silahlandırarak ve askerileştirerek Lozan Barış Antlaşması’nı ihlal etmiştir.
Lozan Barış Antlaşması ve 3 Mil Kararı
Lozan Barış Antlaşması’nın 6’ncı ve 12’nci maddesine göre, Türkiye ve Yunanistan arasında Adalar Denizi’nde karasuları genişliği 3 mil olarak belirlenmiştir. Yunanistan, 17 Eylül 1936’da tek taraflı olarak karasularını 6 mile çıkarmıştır. Bu durumda Yunanistan, Adalar Denizi’nin açık deniz alanının yaklaşık %25’lik kısmını egemenlik altına almıştır. Türkiye ise, 1964’te Adalar Denizi’ndeki karasularının 6 mil olduğunu ilan etmiştir.
6 Mil ve 12 Mil Arasındaki Deniz Alanı ve Karasuları Farkı
6 mil karasuları uygulamalarına göre; Adalar Denizi’nin yaklaşık %7,4’i Türk, %39,2’si Yunan, %5’i EGAYDAAK ve %48,4’ü de açık deniz alanlarını oluşturmaktadır.
12 mil karasuları uygulamalarına göre; EGAYDAAK’lar hariç, açık deniz alanları %20’ye inecek, Türkiye’nin karasuları kaplama oranı %8,7’ye ve Yunanistan karasuları kaplama oranı ise %62’ye çıkacaktır. Adalar Denizi’nin doğusunda ise (Doğu Ege); Türk karasuları %17, Yunan karasuları %60 artacaktır. Açık deniz alanları ise %64 azalarak, %9’a düşecektir. Böylece Adalar Denizi, Yunan iç denizine dönüşecektir.
Adalar Denizi kıta sahanlığının ve MEB’sinin %90’ı Yunanistan’a ait olacak. Türkiye’nin; doğal kaynakların çıkarılması/işletilmesi, balıkçılık ve turizm alanındaki faaliyetleri büyük ölçüde kısıtlanacaktır. Deniz Kuvvetleri’nin tatbikat ve hareket kabiliyeti kısıtlanacaktır.
Açık deniz alanlarının azalması nedeniyle, eğitim imkan ve kabiliyeti ciddi derecede zafiyete uğrayacaktır. Yunanistan, hava sahası (FIR) dahil olmak üzere tüm sorunları bütünü ile kendi lehine hallederek Adalar Denizi’nde mutlak hakimiyet tesis edecektir.
1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (BMDHS) ve 12 Mil Kararı
15 Mayıs 1964 tarihinde çıkarılan ‘Karasuları Kanunu’na göre, Türkiye’nin Adalar Denizi’ndeki karasuları genişliği 6 deniz milidir. Türkiye, BMDHS’ne taraf değildir. Bu durum Türkiye açısından avantajdır. Yunanistan, 1982 BMDHS’ne atıfta bulunarak, karasularını 12 mile çıkartmak istemektedir. 1982 BMDHS’nin 3’üncü, 123’üncü ve 300’üncü maddeleri gereğince, Yunanistan tek taraflı olarak karasularını 12 mile genişletemez.
BMDHS’nin 3’üncü maddesi gereği; devletlere 12 mil karasuyu genişletme hakkı tanırken, karasularının genişliğini mutlak şekilde 12 mil olarak dikte etmemekte, hüküm, kendi içinde karasularının 12 mikden az olması gereken hallerin de varlığını ortaya koymaktadır. 1982 BMDHS’nin
BMDHS’nin 123’üncü maddesi gereği; yarı kapalı bir deniz statüsünde olan Ege Denizi için de genel kuralların işletilemeyeceğini dikte etmektedir.
BMDHS’nin 300’üncü maddesi gereği; ‘taraf devletler iş bu sözleşme hükümleri uyarınca üstlendikleri yükümlülükleri iyi niyetle yerine getirmeli ve iş bu sözleşmede tanınan hakları, yetkileri ve serbestileri hakkın kötüye kullanılmasını oluşturmayacak biçimde kullanmalıdırlar’ hükmü belirtilmektedir.
Karasuları iki kıyıdaşın bulunduğu denizde tek başına genişletilemez. 1951 İngiltere-Norveç ve 1974 İngiltere-İzlanda Balıkçılık Davaları buna bir örnektir.
Türkiye, Yunanistan’ın Adalar Denizi’nde karasularını 6 Mil’in Üzerine Çıkarma Taleplerine Yönelik Ne Dedi ?
TBMM, Yunanistan’ın karasularını 6 milin üzerine çıkarması üzerine 8 Haziran 1995’te bir açıklama yaparak uluslararası hukuktan kaynaklanan hak ve menfaatlerini korumak için her türlü tedbiri alacağını uluslararası kamuoyuna beyan etmiştir.
Karasuları Konusunda Yunanistan’ın Talepleri’ne Ne Teklif Edilebilir ?
Yunanistan’ın hukuksuz taleplerine yönelik bir teklif sunan Müstafi Tümamiral Doç. Dr. Cihat YAYCI, “Lozan Antlaşması kapsamında ‘WW’ye dönülerek her iki ülke için de Ege’de 3 millik karasuları genişliğinin uygulanmasının teklif edilmesi uygun olacaktır. ” değerlendirmesinde bulunmuştur.
Türkiye, 8 Haziran 1995’te aldığı bir kararla, Yunanistan’ın 31 Mayıs 1995’te aldığı karasularını 6 milden 12 mile çıkarma kararını uygulaması durumunda bunu casus belli sayacağını ilan etmişti.
Yararlanılan Kaynak:
Cihat YAYCI/Yunanistan Talepleri & Soru Ve Cevaplarla
